Svala Jónsdóttir

Í umræðu um bankahrunið vísa vinstri-grænir gjarnan til þess að þeir hafi verið á móti útþenslustefnu íslensku bankanna og því hvernig staðið var að einkavæðingu þeirra á sínum tíma. Ofvöxtur bankanna er vissulega ein af helstu orsökum þess að núverandi heimskreppa bitnar meira á Íslendingum en flestum öðrum. Ef fleiri hefðu hlustað á viðvaranir vinstri manna og ýmissa sérfræðinga, þar á meðal hagfræðinga og erlendra banka, værum við sennilega í betri stöðu en við erum nú.

Hins vegar breytir afstaða vinstri grænna í fortíðinni ekki þeirri stöðu sem við stöndum frammi fyrir hér og nú. Það hjálpar ekkert atvinnulausum einstakling eða fjölskyldu sem er að missa húsnæðið núna að einhver sitji og segi: "Ég sagði ykkur þetta." Sumir þingmenn VG virðast ekki átta sig á því að þeir eru ekki lengur í stjórnarandstöðu, þar sem þeir geta fríað sig allri ábyrgð og verið á móti öllum óvinsælum aðgerðum. Því miður virðist sem einhverjir ráðherrar standi hugsanlega ekki undir þeirri ábyrgð að vera í ríkistjórn.

Það eru alvarlegar fréttir fyrir illa stadda þjóð, ef þingmenn og jafnvel ráðherrar VG þora ekki eða vilja ekki að taka erfiðar og óvinsælar ákvarðanir. Bankarnir voru einkavæddir, þeir þöndust of mikið út og hrundu. Við erum í svínslega erfiðri stöðu. Þetta eru einfaldlega staðreyndir málsins. Öll óskhyggja heimsins breytir þeim ekki. Það skiptir engu máli hvað menn sögðu eða gerðu fyrir mörgum árum, þegar úrlausnarefni dagsins í dag þola enga bið.

	Ríkisstjórn á suðupunkti
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ýmsar upphrópanir heyrast frá þeim sem vilja fella Icesave samninginn, en lítið um það hvað á að koma í staðinn. "Við látum ekki fara svona með okkur," segja sumir, en sleppa því að minnast á það hvað á þá að taka við. Barnalegir útúrsnúningar á borð við Iceslave og slagorð um "Pattaya mellur" segja mest um þá sem halda þeim á lofti.

Ég get ekki ímyndað mér að neinn Íslendingur telji Icesave samninginn vera sérstaklega góðan, en kannski var þetta skársti samningurinn sem hægt var að ná. Hefur fólk velt því fyrir sér? Ég hef heyrt marga tala um að það "eigi bara að semja aftur", en það verður auðvitað ekki samið um neitt sem viðsemjendur okkar vilja ekki. Samningar eru ekki einhliða óskalisti íslensku þjóðarinnar. Við höfum viðsemjendur sem geta sagt nei, rétt eins og við.

Hvað er þá eftir? Að fella samningana og hvað svo? Afþakka aðstoð Alþjóða gjaldeyrissjóðsins og erlend lán? Leyfa krónunni bara að hrynja? Eða hvað? Ég kalla eftir því að talsmenn þess að samningarnir verði felldir komi með sína framtíðarsýn og þá meina ég ekki upphrópanir, stórkarlalegar yfirlýsingar eða draumóra. Hvaða stefnu vilja þeir taka í staðinn og hvað mun það þýða fyrir nánustu framtíð þjóðarinnar?

	Telja að ljúka verði Icesave
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ekki erum við Ögmundur Jónasson í sama flokki og ekki er ég honum alltaf sammála. Hins vegar er það alveg ljóst að nauðsynlegt að vanda ákvarðanir af þessu tagi. Svara þarf spurningum á borð við þær hvort að þetta framtak, ef af verður, muni á einhvern hátt bitna á heilbrigðisþjónustu við Íslendinga og hvort að einhver kostnaður geti mögulega fallið á ríkið, ef aðgerðir heppnast ekki eða ef sjúklingur þarf að fara á gjörgæslu. Einnig þarf að tryggja það að þetta sé ekki fyrsta skrefið í allsherjar einkavæðingu heilbrigðiskerfisins á Íslandi.

Ég skil vel að fólk á Suðurnesjum vilji fá vinnu og vissulega þurfum við á peningum að halda inn í hagkerfið, en eitthvað hljótum við Íslendingar hafa lært á bankahruninu varðandi það að kapp sé best með forsjá. Átti ekki Icesave að vera þvílík snilldarlausn, bæði fyrir Landsbankann og þjóðina alla? Bankastjórinn lýsti snilldinni í viðtölum og peningarnir streymdu inn daglega. Hvað gerðist svo?

Það er ekki kommúnismi að vilja kanna hlutina áður en ríkið skrifar undir skuldbindingar sem geta haft alvarlegar og langvarandi afleiðingar. Það er vönduð stjórnsýsla. Við höfum ekki haft nóg af henni undanfarin ár.

	Ögmundi stillt upp við vegg?
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Sumir hafa látið þung orð falla vegna vonbrigða sinna yfir lækkun stýrivaxta um eitt prósentustig. Skýringar Seðlabankans eru hins vegar mjög einfaldar: "Með því að gæta varúðar við slökun peningalegs aðhalds gefst færi á að afnema gjaldeyrishöftin án þess að stöðugleika krónunnar sé stefnt í tvísýnu."

Markmið peningarstefnunnar er að verja gengi krónunnar, enda myndi frekara hrun hennar hafa gríðarlega slæm áhrif á heimili jafnt sem atvinnulíf. Verð á innfluttum vörum myndi hækka með tilheyrandi hækkun verðbólgu, auk þess sem gengistryggð lán hækka. Mörg fyrirtæki eru með stóran hluta skulda sinna í erlendum gjaldmiðlum og því yrðu afleiðingarnar alvarlegar fyrir atvinnulífið.

Síðan má ekki gleyma því að verðbólguhraðinn í maí mældist 1,13% sem er um 14% á ársgrundvelli. Tólf mánaða verðbólgan aftur í tímann er 11,6% og við þær aðstæður eru 12% stýrivexir að mörgu leyti skiljanlegir. Hlutverk peningastefnunnar er ekki síst að verja gengið og koma í veg fyrir kollsteypur. Því er skiljanlegt að reynt sé að vinda ofan af hávaxtastefnunni með gát. Stýrivextir munu halda áfram að lækka og verða vonandi komnir í sæmilegt horf síðar á árinu.

	Vextir lækkaðir í 12%
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Þrátt fyrir allt, þá ættu flestir að hafa efni á því að borga af lánunum sínum. Vissulega er 9% atvinnuleysi, en það þýðir líka að yfir 90% eru enn með vinnu. Atvinnulausir sem eru með lán hjá Íbúðalánasjóði geta þar fyrir utan fengið allt að þriggja ára frystingu á lán sín og þurfa ekki að borga afborganir af þeim á meðan.

Þeir sem tóku húsnæðislán í erlendri mynt eru sennilega verst staddir, en mikill meirihluti íbúðareigenda er með lán í íslenskum krónum. Hópnum með erlendu lánin hefur staðið til boða frysting á lánunum og einnig greiðslujöfnun, þar sem lánið er lengt og afborganir lækkaðar.

Afborganir af verðtryggðum lánum hafa vissulega hækkað, en þó ekki svo mikið að það eigi að skipta sköpum fyrir fjölskyldur sem veðsettu sig ekki um of. Afborgun af 18 milljón króna láni var um 10 þúsund krónum hærri á mánuði í lok síðasta árs en hún var í janúar 2008. Þetta er ekki upphæð sem ætti að setja meðalfjölskylduna á höfuðið, á meðan fólk heldur vinnunni.

Það er ekki gaman að horfa á eignina í íbúðinni lækka dag frá degi, en á meðan búið er í íbúiðinni er mögulegt söluverð í raun bara tala á blaði og breytir ekki öllu. Örugglega eru einhverjir sem tóku há, verðtryggð lán hjá bönkunum og eru í vandræðum með að greiða af þeim, en þeim verst stöddu stendur til boða greiðsluaðlögun. Það heimskulegasta sem hægt er að gera er að hætta að borga með tilheyrandi kostnaði, og í raun ábyrgðarhluti að hvetja til þess.

	Flestir geta staðið í skilum
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt